De geschiedenis van koffie

Wij Nederlanders zijn echte koffiedrinkers. Gemiddeld drinkt een Nederlander 8.4 kilo koffie per jaar. Dit geeft ons de vijfde plaats op de lijst van koffieconsumptie per hoofd van de bevolking. Maar vroeger bestonden er nog geen moderne Nespresso capsules of capsulemachines. Ondanks dat koffie uitermate populair is onder de Nederlanders, hebben veel mensen eigenlijk geen idee wat nou precies de geschiedenis van ‘’het zwarte goud’’ is. Waar komt het vandaan? En hoe is het naar Europa gekomen? Wij hebben hier onderzoek naar gedaan het hele verhaal voor je op een rijtje gezet.

Het begin
Over de ontdekking van koffie bestaan vele legendes en mythes. De bekendste legende is het verhaal van de jonge Ethiopiër Kaldi. Volgens deze oude legende was Kaldi een geitenhoeder in de 9e eeuw die leefde in het bergachtige gebied van Ethiopië. Op een dag was Kaldi samen met zijn geitenkudde op stap toen hij merkte dat een aantal van zijn geiten opmerkelijk gedrag vertoonde. Zijn geiten begonnen wild te dansen en te springen, nadat deze een onbekende en vreemde bes hadden gegeten. Deze bes bleek de koffiebes te zijn.

Met dit bijzondere verhaal en de vreemde bessen op zak, ging Kaldi naar een aantal monniken. Deze monniken proefde de bessen, maar waren niet gecharmeerd van de bittere smaak die de bes met zich mee bracht. De monniken waren zelfs zo teleurgesteld in de smaak van de bessen, dat ze besloten om de bessen in het vuur te gooien. Bij deze verbranding kwam er een aroma vrij waar de monniken van onder de indruk raakte. Hierdoor besloten de monniken om te gaan experimenteren met de bessen en maakte er een drank van. Na het drinken van deze drank, kregen de monniken opeens energie en begonnen de drank regelmatig te drinken. Zo is volgens de ze legende de drank ‘’koffie’’ ontstaan.

Koffie in de Arabische wereld
Tot de 11e eeuw werd koffie alleen nog maar gedronken in Ethiopië. In de 11e eeuw brachten de Arabische handelaren de Ethiopische koffie mee naar Perzië. De Perzen waren meteen verzot op de koffie en de positieve bijwerkingen van de drank. Omdat het voor moslims niet toegestaan was om de populaire drank ‘’wijn’’ te drinken, werd koffie ‘’de Islamitische wijn’’ genoemd.

Koffie was op dit moment nog niet bekend in het hele Arabische rijk, maar alleen nog in Perzië. Aan het eind van de 15e eeuw maakte de koffie zijn entree in het volledige Arabische rijk. De koffiebonen kwamen het Arabische rijk binnen via de steden Mekka en Medina.

Toen aan het begin van de 16e eeuw het Osmaanse rijk zijn hoogtepunt beleefde, begon koffie steeds belangrijker en populairder te worden in Arabië, Azië, Syrië, Egypte en Zuidoost-Europa. Deze opleving van koffie zorgde ervoor dat de eerste koffiehuizen werden geopend in de Syrische steden Aleppo en Damascus.

Europa maakt kennis met koffie
West-Europa maakte pas kennis met koffie in de 17e eeuw. Handelaren uit Venetië zagen geld in de koffie en brachten in 1615 de eerste zakken naar West-Europa. De West-Europeanen waren al gauw helemaal weg van de heerlijke smaak en stimulerende werking van de koffie. Net als in het Arabische rijk, begon het aantal koffiehuizen in Europa sterk toe te nemen. In het midden van de 20e eeuw, waren er al meer dan 300 koffiehuizen in Londen!

Begin van de Europese koffiehandel
Op dit moment werd de koffie alleen nog geteeld in Arabië. De Arabieren wilde deze monopolie op koffie graag behouden en waren vastbesloten om de koffieplant met niemand te delen. Op deze manier zouden alleen de Arabieren koffie kunnen produceren.

Toch was het een Nederlandse handelaar gelukt om een aantal koffiezaden te stelen. De VOC verscheepte deze zaden naar de Nederlandse kolonie Batavië (het huidige Indonesië). Hier richtte de Nederlanders vele koffieplantages op, waardoor Nederland de grootste handelaar van koffiebonen in de wereld werd.

Nederland verloor deze machtspositie door een goedbedoeld cadeau van de Amsterdamse burgemeester aan de Franse koning Louis XIV. In 1714 gaf de burgemeester van Amsterdam een koffieplant cadeau aan Lodewijk. Deze koffieplant werd naar een Frans eilandje in het Caribisch gebied verscheept. 50 jaar nadat de koffieplant hier aan was gekomen, telde het eilandje 18 miljoen koffieplanten. De koffieplantages verspreidde zich van dit eilandje naar Midden- en Zuid-Amerika.

Ontwikkeling van de koffieplantages
Nadat de Caribische eilandjes te klein werden voor de grote hoeveelheden koffieplantages, moest er een ander geschikt gebied gevonden worden voor de plantages. Door de grootte hoeveelheid land en het prefecte klimaat, bleek Brazilië het geschikte land voor de nieuwe koffieplantages.

100 jaar geleden kwam zo een beetje alle koffie nog uit Brazilië. In de afgelopen 100 jaar hebben een aantal andere landen zich ook ontwikkeld tot grote koffieproducenten. De 5 grootste koffieproducerende landen zijn anno 2019 zijn: 1. Brazilië (32%) 2. Vietnam (14%) 3. Colombia (8.8%) 4. Indonesië (6.3%) 5. Ethiopië (5%).

Ontwikkeling van het koffie drinken
Voor de 19e eeuw was koffie vanwege zijn hoge prijs alleen nog maar een drank voor de rijke. Koffie was in die tijd een soort statussymbool. In de 19e eeuw daalde de prijs van koffie en werd het betaalbaar voor iedereen. Op de helft van de vorige eeuw veranderde het drinken van koffie meer in een sociale activiteit. Mensen maakte er een uitje van om gezellig samen een kopje koffie te drinken. Koffie werd hier gelinkt aan gezelligheid.

In de jaren 90 vond er een nieuwe ontwikkeling plaats in de manier van koffie drinken. Men maakte kennis met de specialty coffee. De herkomst, smaak en kwaliteit van de koffieboon werd hier steeds belangrijker. In de jaren 2000 zijn er steeds betere koffiemachines en espressomachines op de markt gekomen. Dit heeft ervoor gezorgd dat we koffie drinken op de manier die wij nu doen. Er wordt niet alleen maar simpele filterkoffie gedronken, maar ook speciale koffies als cappuccino en latte macchiato. Lees ook onze blog over de koffietrends van 2019 om meer te weten te komen over de huidige manier van koffie drinken.